Լուսատիտիկ

Լուսատիտիկները եղեգների մեջ
(երկրաշարժից առաջ)
Հեղինակ՝ Իտո Սոզան
Fireflies in Reeds (pre-earthquake)
by Ito Sozan

Շատ վաղուց, իսկ ավելի կոնկրետ՝ տասնչորս-տասնհինգ տարի առաջ, ես ապրում էի ուսանողական հանրակացարանում: Այդ ժամանակ տասնութ տարեկան էի և նոր էի ընդունվել համալսարան: Տոկիոն ընդհանրապես չէի ճանաչում և երբեք մենակ չէի ապրել, այդ պատճառով էլ հոգատար ծնողներս էին ինձ համար բնակարան գտել: Բնականաբար, գինը վերջին տեղում չէր, բայց, միայնակ մարդու ծախսերի համեմատ, այն մի կարգ էլ պակաս էր:

Թե իմ կամքով լիներ, ինքս բնակարան կվարձեի ու կապրեի իմ հաճույքի համար: Չնայած՝ հիշելով, թե որքան արժեցավ համալսարան ընդունվելը, դրան գումարած ամսական վարձավճարը և ամենօրյա ծախսերը, այլևս ընտրելության տեղ չէր մնում:

Հանրակացարանը Տոկիոյում էր՝ բլուրի վրա, որտեղից երևում էր քաղաքի կենտրոնը: Հսկայական տարածությունը շրջապատված էր բետոնե ցանկապատով: Անմիջապես դրա հետևի երկու կողմերից բարձրանում էին հսկայական թեղիներ, որոնց տարիքը հատում էր կես դարը: Նրանց միջից չէր երևում երկինքը․ կանաչ սաղարթն այն ամբողջությամբ ծածկում էր:

Բետոնե ճանապարհը թեքվում էր՝ շրջանցելով ծառերը, հետո կրկին ուղղվում ու հատում ներքին բակը: Երկու կողմից իրար զուգահեռ ձգվում էին երկու- երեք հարկանի, երկաթբետոնե մասնաշենքերը: Հսկայական շինություններ էին:

Բաց պատուհաններից հնչում էր ռադիոն: Բոլոր սենյակներում կախված էին միանման մարմնագույն վարագույրներ. այնքան էլ նկատելի չէր, որ վաղուց անհույս գունաթափվել  էին:

Ճանապարհը հարում էր կենտրոնում տեղակայված գլխավոր շինությանը: Առաջին հարկում ճաշարանն ու մեծ բաղնիքն էին, երկրորդում՝ դասախոսությունների դահլիճը, մի քանի լսարաններ և նույնիսկ սենյակ՝ հյուրերի համար, բայց թե ինչ հյուրերի՝ անհայտ էր: Այս մասնաշենքին հարակից կար ևս մեկ հանրակացարան՝ նույնպես երեք հարկանի: Բակը շատ մեծ էր: Կանաչ խոտածածկի վրա՝ արևի ճառագայթներով ծածկված, պտտվում էին ջրցողիչ սարքերը: Գլխավոր շինության հետևում կային բեյսբոլի, ֆուտբոլի, և թենիսի վեց դաշտեր: Ավելին պետք չէր:

Հանրակացարանի միակ խնդիրն այն էր, որ այն կառավարում էր ինչ-որ կասկածելի իրավաբանական ներկայացուցչություն՝ առավելապես խիստ աջակողմյան տարրերից կազմված : Դա հասկանալու համար բավական էր ընթերցել գովազդային թերթիկը և կեցության կանոնները. «Հանուն հայրենիքի ամրապնդման իդեալ դառնալ՝ տաղանդավոր կադրեր կրթելու համար»: Սա  որպես կարգախոս է ծառայել հանրակացարանի ստեղծման համար: Կարգախոսի բովանդակությունից ելնելով էլ ֆինանսիստներն անձնական միջեցներ են ներդրել… Բայց սա երևացող կողմն է: Ինչ վերաբերում է հակառակ կողմին՝ իրականությանը՝ ոչ ոք չգիտեր: Ոմանք ասում էին, որ հարկերից խուսափելու տարբերակ է, ուրիշները՝ խաբեություն՝ հանրակացարան կառուցելու գաղափարի ներքո առաջնակարգ հողատարածք ստանալու համար, մնացածն էլ կարծում էին, որ հասարակ ինքնագովազդ էր: Վերջին հաշվով, ոչ մի էական տարբերություն չկար:

Ամեն դեպքում, ուղիղ երկու տարի ապրեցի այդ կասկածելի վայրում՝ 1968 թվականի գարնանից մինչև 1970 թվականի գարուն:

Իրականում աջակողմյանների և ձախակողմյանների, կեղծավորության և ուրիշի տխրության վրա ուրախանալու միջև տարբերությունն այդքան էլ մեծ չէ:

Հանրակացարանի օրը սկսում էր պետական դրոշի հանդիսավոր բարձրացմամբ` բնականաբար պետական օրհներգի ներքո: Ինչպես սպորտային նորություններն էլ անբաժան են քայլերգից, այնպես, ինպես դրոշի բարձրացումը՝ օրհներգից:

Դրոշաձողով հրապարակը տեղակայված էր բակի կենտրոնում և բոլոր մասնաշենքերի բոլոր պատուհաններից տեսանելի էր:

Դրոշի բարձրացումը արևելյան մասնաշենքի (որտեղ ես ապրում էի) պետի պարտականությունն էր՝ բարձրահասակ, հիսունամյա տղամարդու՝ խորաթափանց հայացքով: Կոշտ մազերը սպիտակել էին, այրված վիզը երկար սպի էր հատում: Լսել էի, որ նա Նականոյի զինվորական դպրոցն էր ավարտել:

Որպես դրոշը բարձրացնողի օգնական՝ նրան մի ուսանող էր հետևում: Այդ ուսանողին ոչ ոք պարզ չգիտեր: Գլուխը սափրած էր, միշտ կրում էր ուսանողական համազգեստ: Ես ո՛չ նրա անունը գիտեի, ո՛չ էլ սենյակի համարը՝ որտեղ ապրում էր: Եվ երբեք չէի հանդիպել ո՛չ ճաշարանում, ո՛չ բաղնիքում: Ես նույնիսկ չգիտեի՝ նա իրոք ուսանող է, թե ոչ: Եթե կրում է ուսանողական համազգեստ, ուրեմն ուսանող է. էլ ի՞նչ կարելի է մտածել: Ի տարբերություն Նականոյեցու, նա կարճահասակ, ամրակազմ, գեր և գունատ էր: Եվ այս երկու բացարձակ հակապատկերների զույգն ամեն օր՝ առավոտյան՝ ժամը վեցին՝ հանրակացարանի բակում բարձրացնում էր դրոշը:

Սկզբում՝ հետաքրքրությունից դրդված, հաճախ էի վաղ արթնանում՝ հետևելու այդ չափազանց հայրենասիրական արարողությանը: Առավոտյան՝ ժամը վեցին՝ համարյա ռադիոյի ազդանշանի հետ միասին, զույգը հայտնվում էր բակում: Համազգեստավորը բերում էր ադամածառից պատրաստված տուփը, իսկ Նականոյեցին՝ «Սոնի» նվագարկիչը: Նա նվագարկիչը դնում էր դրոշաձողի հրապարակի աստիճանին, իսկ համազգեստավորը՝ բացում տուփը, ուր կոկիկ ծալված դրոշն էր: Նա հարգանքով փոխանցում էր դրոշը Նականոյեցուն, ով կապում էր այն պարանին: Համազգեստավորը միացնում էր նվագարկիչը:

Պետական հիմն… դրոշը թեթևորեն բարձրանում էր դրոշաձողով: «…Քարերից…»  բառի ժամանակ այն դեռ կես ճանապարհին էր, իսկ «…մինչ այն ժամանակ» հատվածում արդեն հասնում էր գագաթին:

Այդ երկուսը կանգնում էին զգաստ և  հայացքներն ուղղում վեր բարձրացող կտորին: Պարզ եղանակին, երբ փչում էր քամին․ նույնիսկ հաճելի էր նայելը:

Երկոյան դրոշի իջեցումը տեղի էր ունենում նույն արարողակարգով, միայն թե հակառակ հերթականությամբ. դրոշն իջեցվում էր, ծալվում և դրվում ադամածառից պատրաստված տուփի մեջ: Գիշերը դրոշը չէր բարձրացվում:

Հարուկի Մուրակամի, «Լուսատիտիկ և այլ պատմվածքներ»
Շարունակելի...